Հեղինակ – Ավետիս Ահարոնեան
Հրատարակչություն – Անհայտ
Հրատարակչության թիվ – 1926
Լեզու – Արևմտահայերեն
Մասսի ոտքերին՝ Արարատեան դաշտի գիւղերից մէկում, քառասուն տարուց ի վեր տիրացու էր Սօղոն, միաժամանակ ժամկոչ, մեռել լուացող ու գերեզմանափոր: Փոքրիկ մարդ էր նա, կարճահասակ ու վտիտ՝ ինչպէս բոստանի խրտուիլակ. պարանոցը միշտ մի փոքր թեք՝ դէպի ձախ, որ նրան տալիս էր աւելի հեզ, աւելի խղճուկ տեսք...
Հեղինակ – Վաղինակ Բեքարյան
Հրատարակչություն – Հայպետհրատ
Հրատարակչության թիվ – 1959
Լեզու – Արևելահայերեն
Վաղինակ Բեքարյանի «Դժողքը երկրի վրա» վեպի թեման առնված է արևմտահայերի կյանքից: Վեպում գործողությունը զարգանում է Նիկոմիտիայի մրջանի Նոր-Գյուղում, ուր բնակվում են հայերը: Սուլթանական Թուրքիայի ռեակցիոն կառավարությունը 1915 թվականին, համաշխարհային առաջին պատերազմի տարիներին, ինչպես բոլոր արևմտահայերին, նմանապես և Նոր-Գյուղի ազգաբնակչության ականավոր մարդկանց նախ ձերբակալում, գնդակահարում է, ապա ձեռնամուխ է լինում համաժողովրդական տեղահանության:
Հեղինակ – Անհայտ
Հրատարակչություն – Ս. Ղազար
Հրատարակչության թիվ – 1966
Լեզու – Գրաբար
Եվրոպա անցնող ամէն հայ ուղեւոր, ուխտաւորի պէս կու գայ այցելելու Ս. Ղազար՝ Մխիթարեան Միաբանութեան մայրավանքը, հիմնուած Մեծն Մխիթար Սեբաստացիէն: Ս. Ղազարի վանքը, Վենետիկի գեղազուարճ լճակին վրայ ակունքի մը պէս զետեղուած, դարձած է արդարեւ ԺԸ. դարուն՝ հայկական գրականութեան վերածնունդի վաժարանը, եւ այդ պատճառով բոլոր ազգայինները կ'ուզեն զայն տեսնել, ճանչնալ եւ հաղորդուիլ անոր հոգեկան եւ մտաւորական շունչով:
Հեղինակ – Ստեփան Զորյան
Հրատարակչություն – Հայպետհրատ
Հրատարակչության թիվ – 1960
Լեզու – Արևելահայերեն
Մինասը ակնոցներն աչքերին, իր խանութի առջև նստած, լրագիր է կարդում: Նրան լսում են պայտար Թողոսը, ժամկոչ Անտոնը, անտառապահ Վանոն, դարբին Թորոսը և մի քանի գյուղացի մարդիկ, կանայք ու երիտասարդներ: Մինասի աջ կողմը, խանութի շեմքին, կավե ամանների մոտ, նստած է Տոլստոյի նման մի ծերունի, ձախ կողմը կանգնած է չոր-չոր դեմքով, ձեռքերը կրծքին խաչած, մի պառավ կին և միամիտ աչքերով սրան-նրան է նայում շարունակ...
Հեղինակ – Հրայր Մուրադյան
Հրատարակչություն – Հայաստան
Հրատարակչության թիվ – 1965
Լեզու – Արևելահայերեն
Այն սերունդը, որին պատկանում էր Հրայր Մուրադյանը, գործունեության ասպարեզ իջավ 30-ական թվականների կեսերին: Շուրջ երեք տասնամյակ տևող նրա գրական ուղին իմաստավորվել է անխոնջ աշխատանքով ու ազնիվ նվիրվածությամբ մայրենի գրականությանն ու գիտությանը: Եվ երբ թերթում ենք նրա կենսագրական էջերը, մեր առջև հառնում է ջերմ հայրենասեր գրականագետ-քննադատի կերպարը, որի մեջ այնպես գեղեցիկ ներդաշնակված էին մարդկային առաքինությունները գրականագետի արժանիքների հետ:
